İNFERTİL ÇİFTİN DEĞERLENDİRMESİ
1.KADIN İNFERTİLİTESİ DEĞERLENDİRMESİ
OVER (YUMURTALIK) REZERV DEĞERLENDİRMESİ
Günümüzde kadının eğitim ve kariyer hedeflerinin yükselmesine bağlı olarak gebelik yaşı ötelenmeye başlamıştır. Bu nedenle günümüzde birçok kadın karşımıza azalmış over rezervine bağlı infertilite tablosuyla çıkmaktadır.
Over rezervinin azalması ne anlama gelir?
Düşük over rezervi, bir kadının yumurtalıklarında bulunan foliküllerin (doğurganlık hücreleri) sayısının azalmış olmasıdır. Over rezerv düşüklüğü nedenleri arasında kadın yaşı en önemli faktördür. Yaş arttıkça, özellikle 35 yaşından sonra, folikül sayı ve kalitesi azalmaktadır. Her ay düzenli adet görmek over rezervinin iyi olduğunu göstermez. Düşük over rezervi olan kadınlar da uzun bir dönem düzenli adet görülebilir.
Rezerv azlığı, 'Zaman Kıymetli' demektir.
Over rezerv düşüklüğü nedenleri nelerdir?
Over rezervinin azalmasının en önemli etken ileri kadın yaşıdır. Diğer nedenler ise şunlardır:
- Ailede erken menopoz öyküsü
- Yumurtalıkla ilgili geçirilmiş operasyonlar
- Radyoterapi ve kemoterapi (Kanser tedavisi)
- Sigara ve alkol tüketimi
- Endometriozis ve çikolata kisti
- Fazla kilo
Over rezervini hangi testlerle değerlendiriyoruz?
Adetin 2.-3. günlerinde vajinal ultrasonografi ile overlerdeki antral folliküller (doğurganlık hücreleri) sayılır. Bu sayının az olması, yumurtalık rezervinin azaldığı anlamına gelir. Ayrıca, AMH (Anti-Müllerian Hormon) ve FSH (Folikül Stimülan Hormon) testleri de over rezervi hakkında bilgi vermektedir.
Hangi testler ?
AMH testi nedir?
AMH testi, kanda bakılan ve over rezervi hakkında bilgi veren bir testtir. Adet gününden bağımsız olarak yapılabilen, ‘düşük değer’i azalmış over rezervini, ‘yüksek değer’i ise Polikistik Over Sendromu’nu düşündüren bir testtir.
FSH testi nedir?
FSH, beyinden salgılanıp yumurtalıkları uyaran hormondur. Adetin 2. veya 3. gününde kanda bakılır. Yüksek FSH, düşük over rezervine işaret eder. Normal değerler, mutlaka yumurta miktarının iyi olduğu anlamına gelmez.
Over rezervi en doğru şekilde, antral folikül sayısının, AMH ve FSH’nın birlikte değerlendirilmesi ile tespit edilir.
DİĞER HORMON TESTLERİ
Kadınlarda yumurtalıklar dışında bazı bezlerin hormonları da doğurganlığı etkiler. Tiroid hormon bozukluklarını TSH ve serbest T4 ile değerlendirebiliriz. Ayrıca, prolaktin (PRL) hormonu da doğurganlığa etkilidir. PRL yüksekliği infertilite nedeni olabilir.
HİSTEROSALPİNGOGRAFİ (HSG)
Adet bitiminden 3 gün sonra rahim içine verilen radyo-opak madde ile rahim içinin ve tüplerin açıklığının değerlendirilmesi amacıyla uyguladığımız bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle, rahimdeki doğumsal anomaliler, sonradan gelişen yer kaplayan patolojiler (myom, polip, yapışıklık gibi) değerlendirilir. Ayrıca fallop tüplerinin açıklığı hakkında bilgi edinilir.
Normal HSG
LAPAROSKOPİ
Işık kaynağı ile aydınlatılan bir kamera sisteminin karın boşluğuna sokularak, karın içi organlarının gözlenmesi ve gerektiğinde eş zamanlı operasyon yapılması işlemidir. İnfertilitede laparoskopik cerrahi karın içi yapışıklıklarının açılması, tüplerin alınması, tüplerin kapatılması, yumurtalık kistlerinin ve myomların çıkartılması için sıklıkla kullanılır.
Laparoskopik cerrahi
2. MALE INFERTILITY ASSESSMENT
Semen Analizi
Erkek infertilitesinin temel incelemesi spermiogramdır. Bu analizde 3-4 günlük cinsel perhizden sonra verilen meni örneği incelenir. Verilen örnekte, 1 ml.deki sperm sayısı, sperm hareketlilik oranı ve spermlerin yapısal durumu değerlendirilir.
Laboratuvar koşullarında birçok nedene bağlı olarak sperm veremeyen erkeklerde, testis kanallarından enjektör ile sperm elde edilebilir. Ayrıca, meninin dışarı olmak yerine, idrar kesesine boşaldığı durumlarda (retrograd ejakulasyon), idrar kesesinden bu spermler toplanarak, tüp bebek tedavisinde kullanılabilir.
Sperm incelemesi
Genetik İnceleme
İnfertil erkeklerde genetik bozukluk sıklığı %5.8’dir. Özellikle, sperm sayısı azaldıkça genetik anomali sıklığı artmaktadır. Bu nedenle genetik değerlendirme sperm sayısının 3 milyon/ml'nin altında olduğu veya menisinde hiç sperm bulunmayan (azospermi) hastalarda gereklidir.
Hormonal Tetkikler
Sperm sayısının 10 milyon/ml altına düştüğü durumlarda hormon incelemesi şarttır. Bu amaçla FSH, total testosteron, LH, PRL, östrojen ve tiroid hormon incelemeleri yapılır.
Ultrasonografik İnceleme
Muayene sonrası gerek görülürse skrotum ve testislerin ultrason incelemesi istenir.