KADIN İNFERTİLİTESİ
Kadına bağlı infertilite (kısırlık) nedenleri sıklık oranlarına göre aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Fallop tüplere ait nedenler
- Yumurtlama problemleri
- Yaş faktörü
- Rahime ait nedenler
- Endometriozis
- Genetik nedenler
FALLOP TÜPLERİNE AİT NEDENLER
Fallop tüpleri, uterusun sağ ve sol iki tarafından çıkarak, parmaksı çıkıntılarla yumurtalıklara kadar uzanan kanal yapılarıdır. Tüpler erkek spermi ile kadın yumurta hücresinin döllenme yeridir. Ayrıca, döllenmiş yumurta (embriyo) tüpler sayesinde rahime ulaşarak yerleşir. Bu nedenle tüplerin hem açık olması hem de fonksiyonlarını normal olarak gösterebilmesi gebelik oluşumu için önemlidir.
Tüplerde tıkanık nedenleri ve belirtileri nelerdir?
Tüplerde tıkanıklık, geçirilmiş pelvik enfeksiyonlara, batın içi ameliyatlara veya endometriozis hastalığına bağlı gelişebilir.
Hidrosalpenks
Kadınların çoğunluğu kısırlık nedeniyle araştırma yapılana kadar, tüplerinin tıkalı olduğunun farkında değildir.
Tüplerdeki tıkanık nasıl teşhis edilir?
Tüplerin açık olup olmadığını anlamak için en sık kullanılan yöntem, rahim filmi, yani histerosalpingografidir (HSG). Rahim filmi, adet bitiminden 3 gün sonra, özel bir kanül ile rahim içine verilen opak maddenin rahim içinde dağılımını ve tüplerden geçişini görüntüleyen bir inceleme yöntemidir. Bu yöntemle hem rahim boşluğunda gebeliği engelleyecek doğumsal veya sonradan oluşmuş sorunlar saptanabilir hem de tüplerin yapısı ve açıklığı ile ilgili bilgi edinilir.
HSG’de bilateral tubal tıkanıklık
Ayrıca tüplerin açıklığı ‘Laparoskopi’ ile de kontrol edilebilir.
Tüplerinde tıkanıklık olan bir kadın gebe kalabilir mi?
Tüplerdeki tıkanıklığa bağlı infertilite tedavisinde kullanılan ‘tubal mikrocerrahi’ yöntemi, günümüzde yerini tüp bebek uygulamalarına bırakmıştır. Çekilen rahim filminde, tüpün içinin sıvı dolu ve şiş bir hal aldığı hidrosalpenks durumu saptanırsa, tüp bebek tedavisi öncesi mutlaka bu hasarlı tüpün laparoskopik olarak çıkarılmasını önermekteyiz.
HSG'de bilateral hidrosalpinks
YUMURTLAMA PROBLEMLERİ
Üreme çağındaki kadınlarda normal adet sıklığı 21-35 gün arasındadır. Bunun dışında görülen adet döngüleri varsa genellikle yumurtlama problemi olduğu düşünülür. Polikistik over sendromu (PCOS) ve bazı hormonal bozukluklar (tiroid hastalıkları, prolaktin yüksekliği, erken menopoz v.b) en sık yumurtlama bozukluğu nedenleridir.
Yumurtlama
YAŞ FAKTÖRÜ
Kadın yaşı, doğurganlıktaki en önemli faktörlerden birisidir. 35 yaşından sonra azalmaya başlayan doğurganlık, 40 yaşından sonra hızlanarak azalmaya devam eder. Yaş ilerledikçe yumurtalık rezervi azalır. Ayrıca yumurta hücresinin kalitesi ve genetik sağlığı da bozulur.
35 yaş altında bir yıllık korunmasız ilişkiden sonra ileri tetkiklere başlanırken, 35 yaşın üzerindeki kadınlarda 6 ay, 40 yaş ve üzeri kadınlarda ise 3 ay korunmasız ve düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilmezse, infertilite araştırmasına başlar.
İleri anne yaşı
RAHİME AİT NEDENLER
Rahim (uterus) kaynaklı problemleri iki başlık altında toplayabiliriz.
- Doğumsal anomaliler:Uterusun kısmen veya tamamengelişmemiş olması, uterus iç boşluğunu daraltan septum (perde) bulunması, çift uterus, tek boynuzlu uterus gibi doğumsal anomaliler, hem gebeliği engelleyebilir hem de tekrarlayan düşüklere neden olabilir. Doğumsal anomalilerin bir kısmı operasyonla düzeltilebilir.
- Sonradan gelişen sorunlar:Myom, polip, kürtaj veya enfeksiyonlar sonucu oluşan yapışıklıklar, infertilite nedeni olabilir. Sonradan gelişen bu sorunlar da ameliyatla tedavi edilebilir.
Myom
Polip
ENDOMETRİOZİS
Rahim içi dokunun (endometriyum), rahmin dışında herhangi bir organ veya dokuda bulunmasına ‘Endometriozis’ denir. Endometriozis hastalığı, sıklıkla yumurtalıklar ve karın içi organları çevreleyen zarları tutar. Yumurtalıkta, ‘Endometrioma’ (Çikolata kisti) kistlerine de neden olabilir. Bu nedenle endometriozis, hem yumurtlama bozukluğuna hem de tüplerde tıkanıklığa yol açarak gebeliği engelleyebilir.
Endometrioma
GENETİK NEDENLER
Hem kadın hem erkekte bulunan kromozom sayı, yapı anomalileri ve kalıtsal gen hastalıkları, infertilite veya tekrarlayan düşük nedeni olabilir.
İnsan geni